Magnetisme, wonderlijke beweging

Als je met de polen bezig bent, kom je vanzelf op het onderwerp magnetisme.
Het is een verschijnsel dat tot de verbeelding spreekt en dat je op veel verschillende niveaus kunt begrijpen.

Dat de planeet een grote magneet is, is het uitgangspunt. Hoe dat werkt kan Het Klokhuis heel goed uitleggen met een filmpje. De vloeibare metalen diep in de aarde draaien rond omdat de aarde draait, en zo zorgen ze met die beweging dat magnetische velden ontstaan (ik heb zelf ook iets geleerd, wil je meer uitleg, check zelf https://schooltv.nl/video-item/het-klokhuis-onze-planeet-is-een-magneet).

We hebben sterke magneten in de klas, om zelf de krachtige aantrekkingskracht of juist afstotingskracht te voelen, het blijft wonderlijk en erg leuk om mee te spelen.

Niet alleen leuk, magnetisme, maar ook heel praktisch, we gebruiken de magnetische noordpool om het noorden te vinden met een kompas, werkt altijd.
In een kompas zit een magnetische naald, die wordt aangetrokken door die magnetische noordpool.
En zo’n magnetische naald, die kunnen we zelf maken. Als het lukt om de naald vrij te laten draaien, kan hij dus het noorden aanwijzen.

De kinderen moeten aan de slag, een naald wel 50 x over een magneet wrijven. Wel opletten dat ze steeds naar dezelfde kant strijken, want anders worden de ijzerdeeltjes niet goed gericht.

Daarna op een stukje piepschuim plakken zodat hij kan drijven in water. Eenmaal drijvend kan hij vanzelf/zelfstandig naar het noorden gaan draaien.

Wie klaar is kan een eigen windroos met allen windrichtingen gaan tekenen, met of zonder voorbeeld.

De magnetische naalden mogen mee naar huis als ze dat willen. Ze doen het nog even maar zijn niet blijvend magnetisch, de deeltjes die we met wrijven allemaal dezelfde kant op hebben gericht waardoor de naald magnetisch werd, zakken langzaam weer terug in hun oude stand.

Wat isoleert het best?

Altijd leuk als er een onderzoekje gedaan kan worden binnen een thema!
De Poolexpeditie zorgt ervoor dat we geïnteresseerd zijn in isolatie, want als het daar zo koud is, wat kun je dan het best doen om warm te blijven? Juist, isoleren.

Welk materiaal werkt daar het beste voor?
Eerst inventariseren we wat de kinderen kunnen bedenken. Grappig, want dan komt ook een bijzondere als ‘aarde’ tevoorschijn.
Welke het best isoleert gaan we onderzoeken. We benoemen het expliciet als onderzoek, want anders krijgen de kinderen het idee dat ze een soort wedstrijd doen. Er zal een materiaal het beste zijn, maar dat staat los van welk team dat materiaal heeft gebruikt.

Want we maken tweetallen en ieder team krijgt een materiaal om een halve-literfles zo goed mogelijk in te pakken.
We hebben allerlei spullen meegenomen om te gebruiken voor het onderzoek: aluminiumfolie, een soort vacht, kranten, wol, vulling, piepschuim.
IJverig gaan ze aan de slag.

Als de flesjes zijn ingepakt vullen we ze met heet water (tegen de 50 ºC). We meten met een kookthermometer hoe heet het precies is en schrijven dat op.
Dan alle flessen in het poolgebied leggen (in dit geval een koelbox vol vriesblokken). De temperatuur daarin blijkt – 6 ºC te zijn. Niet zo koud als op de pool, maar toch behoorlijk.

Vervolgens gaan we andere dingen doen, eten, drinken, buitenspelen, Spaans, zodat de flesjes goed te tijd krijgen om af te koelen.
Daarna mag iedereen om de beurt zijn fles eruit halen en de temperatuur meten van de inhoud. Natuurlijk hebben we ook een oningepakte fles gedaan, om het effect te kunnen vergelijken.

Het grappige is dat alle kinderen heel hoge verwachtingen hebben van aluminiumfolie. Maar tot hun verbazing blijkt dat flesje nog kouder geworden dan het niet ingepakte flesje! Dus bespreken we ook nog even warmtegeleiding.

Afijn, betrokken kinderen, echte resultaten. Wat blijkt: de vulling, waar je winterjas ook een laagje van heeft aan de binnenkant, werkt het best. Slim, van kledingmakers.

Knutselen met magneten

Na een week vol wetenschap en onderzoek, deze week creatief doen met magneten. Ook een leuke afronding van dit thema. Als je een magneet onder een papiertje houdt, en erboven iets van ijzer, dan kun je dat ijzer laten bewegen door met de magneet te schuiven. Want het ijzer blijft aan de magneet plakken, ook al zit er een laag papier tussen.

Dat werkt dus bv. met een splitpen. In de splitpen kun je een figuurtje klemmen, en dan heb je dus ineens een soort theatervoorstellinkje.
In eerste instantie vroegen we of ze iets dat met de noord- of zuidpool te maken had te maken, maar al gauw waren kinderen zo meegesleurd door een eigen idee dat we het een beetje losgelaten hebben.

Dus naast pinguins en ijsberen in een ijsgebied (eentje zelfs met een wak) kregen we schaatsers, balletters en een voetbalveld met spelers en heel creatief, een kubusvormige bal.

Pret verzekerd, wel doorzettings- en oplossingsvermogen nodig, want niet alles ging in één keer naar wens…
Heel goed, want dat mogen/moeten ze ook leren, de hb-kindertjes.